Acupunctuur en overgang

De overgang is de periode in het leven van een vrouw die het einde van haar vruchtbaarheid inluidt. Haar hormoonhuishouding raakt daarbij in de war omdat haar lichaam wisselende en uiteindelijk dalende hoeveelheden vrouwelijke hormonen produceert. Het is dus niet zo verwonderlijk dat de overgang regelmatig gepaard gaat met zowel psychische als lichamelijke problemen.

Het Onderwijsblad is het tijdschrift van de Algemene Onderwijsbond (AOB). In het nummer van 20 december 2014 stond een artikel waarin juristen van de AOB vertellen dat sommige leraressen van middelbare leeftijd hun werk verliezen door zaken als ernstige vermoeidheid, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, hoofdpijn, stemmingswisselingen, en zelfs stembandproblemen – een goed verstaanbare stem is immers essentieel voor een docent. Men begint zich nu langzaam te realiseren dat de overgang de oorzaak kan zijn van al deze problemen.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is het onderwijs de sector waar de meeste werknemers met burn-out kampen. Begrijpelijkerwijs denken veel vrouwelijke docenten van middelbare leeftijd daarom dat ze het werk niet meer aankunnen, terwijl ze in feite te maken hebben met de verschijnselen van de overgang. En zo raken ze hun baan en hun inkomen kwijt.
Hoe lang duurt de overgang?
Dat wisselt van vrouw tot vrouw. De laatste menstruatie wordt de menopauze genoemd.
Uiteraard kan men pas achteraf vaststellen wanneer de laatste keer was. Over het algemeen zegt men na een jaar zonder menstruatie dat een jaar geleden dus de menopauze was, als men dat precies heeft bijgehouden, tenminste. In de jaren voorafgaand aan en volgend op de menopauze hebben de meeste vrouwen last van overgangsverschijnselen; in medische terminologie noemt men deze periode de peri-menopauze. Het Griekse voorzetsel ‘peri’ betekent ‘rondom’.
Deze hele periode duurt meerdere jaren. Er zijn zelfs vrouwen die na twaalf jaar nog problemen hebben. Dit blijkt uit een artikel dat in 2009 werd gepubliceerd in Huisarts & Wetenschap.
Hiervoor baseerden de auteurs zich op onderzoeken naar opvliegers, een veel voorkomend en heel irritant bijverschijnsel van de overgang waarop we hieronder nog nader zullen ingaan.
Het blijkt dat de klachten meestal twee jaar voor de laatste menstruatie beginnen. De piek ligt een jaar na de laatste menstruatie en pas acht jaar na de laatste menstruatie is de situatie weer normaal. De gemiddelde duur van de klachten is vier jaar, maar na twaalf jaar heeft tien procent van de vrouwen dus nog steeds last van opvliegers.
Wanneer begint de overgang?
Ook dat varieert van vrouw tot vrouw. De gemiddelde leeftijd voor de laatste menstruatie, de menopauze dus, ligt in Nederland tussen de 51 en de 52.
Wanneer vrouwen voor hun 45ste aan de overgang beginnen, noemt men dat vervroegd. Vaak is dat erfelijk bepaald. Als de moeder en de grootmoeder van een vrouw vroeg in de overgang zaten, is de kans groot dat het haar ook zal gebeuren. Er zijn zelfs vrouwen die nog voor hun dertigste in de overgang raken.
Roken kan de overgang vervroegen. Hetzelfde geldt voor chemokuren en bestraling. Zowel roken als chemo en bestraling kunnen de voorraad eitjes in de eierstokken beschadigen. Een meisje wordt immers met haar hele voorraad aan eitjes geboren. Wanneer die voorraad opraakt, is de menopauze nabij.
Vroeger werd bij vrouwen regelmatig de baarmoeder samen met de eierstokken verwijderd. Deze vrouwen kwamen daarna onmiddellijk in de overgang, omdat de eierstokken naast rijpe eitjes ook hormonen produceren. Ze blijven dat ook doen na de overgang, zij het in veel mindere mate. Tegenwoordig is men daarom voorzichtiger met het verwijderen van eierstokken, maar soms gebeurt het toch, bijvoorbeeld in geval van kanker.
Positieve kanten van de overgang
De vrouw schijnt het enige zoogdier te zijn dat op zekere leeftijd ophoudt vruchtbaar te zijn. Aan de ene kant is dat vervelend, als je nog niet de kinderen hebt gekregen die je graag had willen hebben.
Aan de andere kant is een kind baren voor een vrouw een veel grotere belasting dan voor andere zoogdieren, omdat mensenbaby’s een groot hoofd hebben in verhouding tot het geboortekanaal waar ze doorheen geperst moeten worden. Dat valt niet mee voor een ouder wordend lichaam. Bovendien moet je na de bevalling nog minstens twintig jaar fit en gezond blijven om het kind naar de volwassenheid te kunnen begeleiden.
De overgang is over het algemeen ook een signaal dat je al over de helft van je leven bent, en daarmee een ongemakkelijke herinnering aan je sterfelijkheid.
Een heel prettig aspect van het leven na de overgang is echter dat je eindelijk van die maandelijks terugkerende bloedingen af bent: het gedoe met maandverband en tampons, en toch nog bloedvlekken in je kleren en in je beddengoed.
Wat ook verdwijnt zijn de hoofdpijn, de pijn in de lage rug, de buikkrampen, de pijnlijke borsten en het opgeblazen gevoel waar veel vrouwen last van hebben voor en tijdens hun menstruatie. Vaak zijn die verschijnselen bij het stijgen der jaren weer erger geworden, zodat het net is alsof je opnieuw in de puberteit zit.
Maar voor je kunt genieten van het gelijkmatige leven na de overgang, moet je er eerst doorheen. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende lichamelijke verschijnselen waar vrouwen mee te maken krijgen.
Onregelmatige menstruatie
In de periode voor de menopauze wordt de menstruatie onregelmatiger. De tussenpozen zijn kort, of veel te lang. Er is geen peil meer op te trekken. Sommige vrouwen vloeien hevig, bij andere duurt de menstruatie zeer kort.
Het bloed kan heel donker zijn, of grote stolsels bevatten. Tijdens de overgang is de menstruatie niet meer zoals vroeger.
Soms lijkt het of alle narigheid en pijn die vaak gepaard gaan met de menstruatie, in de overgang de hele maand door duren.
Opvliegers
De meeste vrouwen krijgen in meer of mindere mate last van opvliegers en de nachtelijke pendant daarvan waarbij je badend in het zweet wakker wordt en het dek van je afgooit. Overdag wil je het liefst ook zo veel mogelijk kleren uittrekken, maar dat is lang niet in alle situaties mogelijk.
Men neemt aan dat opvliegers veroorzaakt worden doordat het lichaam door het oestrogeentekort (oestrogeen is een vrouwelijk hormoon) veel heftiger reageert op kleine temperatuurwisselingen die bijvoorbeeld veroorzaakt worden door het drinken van iets warms.
Vaak verminderen opvliegers als men het koffie- en alcoholgebruik matigt en stopt met roken. Een goede lichamelijke conditie voorkomt ook opvliegers, dus regelmatig bewegen is ook in de overgang belangrijk.
Osteoporose of botontkalking
Botontkalking is meer een langetermijnprobleem, waarvan men over het algemeen pas na het 75ste jaar last krijgt. Tussen de veertig en de zestig begint de botmassa bij zowel mannen als vrouwen af te nemen. Maar door de daling van de oestrogenenspiegel gaat de botontkalking bij vrouwen na de overgang sneller dan bij mannen.
Om botafbraak tegen te gaan, is belasting heel belangrijk. Astronauten komen allemaal terug uit de ruimte met botontkalking, omdat de botten bij gewichtloosheid niet belast worden. Dat betekent dus dat lichaamsbeweging ook heel belangrijk is om botontkalking zo veel mogelijk tegen te gaan. Ook een laag gewicht, een BMI van 19 of minder, draagt bij aan osteoporose.
Voor een goede botopbouw is ook goede voeding met voldoende vitamine D, magnesium en calcium belangrijk. Omdat er niet zo veel voedingsmiddelen zijn waar vitamine D in zit, raadt men tegenwoordig aan om ’s zomers midden op de dag zonder bescherming van een zonnebrandmiddel met UV-filter een poosje in de zon te gaan zitten of lopen om wat vitamine D op te doen, maar uiteraard weer niet zo lang dat u verbrandt.
Van november tot maart is de zon niet sterk genoeg om voor de aanmaak van vitamine D in de huid te zorgen, dus dan is het een goed ....

(dit is slechts een gedeelte van het artikel dat te vinden is in de Acupunctueel!) Word lid en ontvang de Acupunctueel!