Acupunctuur en beroerte

De medische benaming voor een beroerte is cerebrovasculair accident, of afgekort CVA. Dat is een ingewikkelde manier om ‘ongeluk in de bloedvaten van de hersenen’ te zeggen. Er zijn meerdere soorten CVA. De meest voorkomende (75% van de beroertes) is het herseninfarct. Dan volgt de hersenbloeding.

Wat is een herseninfarct?
Het wordt een herseninfarct genoemd wanneer een slagader die een deel van de hersenen van bloed voorziet, wordt afgesloten, meestal door een bloedprop. Zonder bloedtoevoer kunnen de hersenen niet functioneren en dat blijkt onmiddellijk door uitvalsverschijnselen. Wat deze verschijnselen zijn, hangt af van het gedeelte van de hersenen dat wordt getroffen.
Soms duren deze verschijnselen korter dan 24 uur. Dan heeft de bloedtoevoer zichzelf hersteld. Dit wordt een TIA genoemd, een Transient Ischaemic Attack. TIA’s moeten uiterst serieus genomen worden. Ze komen zelden alleen en zijn een voorbode van een herseninfarct dat zich niet zelf herstelt. Maar ook een TIA kan achteraf al blijvende gevolgen blijken te hebben, zoals concentratiestoornissen.

Wat is een hersenbloeding?
Bij een hersenbloeding gaat er een bloedvat in de hersenen kapot, waardoor er bloed vrijkomt tussen de hersenen. Dit kan veroorzaakt worden door een zwakke plek in het bloedvat, maar de oorzaak kan ook van buitenaf komen, denk aan een klap tegen het hoofd of een ongeluk.

Met spoed naar het ziekenhuis
Als u vermoedt dat iemand in uw omgeving of uzelf een beroerte meemaakt, moet u zo snel mogelijk het alarmnummer 112 bellen. Alleen in het ziekenhuis kan men met een scan vaststellen wat er precies gebeurd is in de hersenen en de juiste maatregelen treffen.
Bij een herseninfarct wordt indien mogelijk trombolyse toegepast. Dit betekent dat er sterke bloedverdunners worden toegediend die de bloedprop oplossen. Dit moet zo snel mogelijk gebeuren, idealiter binnen een kwartier, maar uiterlijk binnen 4,5 uur. Dit is een riskante behandeling, omdat de bloedstolling er tijdelijk door wordt uitgeschakeld, wat tot ernstige bloedingen kan leiden.
FAST-test
Gelukkig is voor iedereen makkelijk vast te stellen dat er mogelijk een beroerte heeft plaatsgevonden. Er zijn vier dingen waar u naar moet vragen. Dit wordt de FAST-test genoemd. Dat is een afkorting van Face – Arm – Speech – Time.
Gezicht. Vraag het mogelijke slachtoffer van een beroerte om te lachen of de tanden te ontbloten. Of doe dat voor de spiegel als u vermoedt dat u zelf een beroerte meemaakt. Staat de mond scheef en hangt er een mondhoek naar beneden?
Armen. Vraag het slachtoffer beide armen op schouderhoogte voor zich uit te strekken met de handpalmen naar boven. Zakt er een arm weg? Of gaat die zwaaien? U kunt dit het best met de ogen dicht laten doen, dan kan het slachtoffer het niet corrigeren wanneer hij/zij de arm ziet bewegen.
Spraak. Spreekt het slachtoffer in kwestie onduidelijk? Of kan hij/zij opeens niet meer uit zijn/haar woorden komen? Als u het slachtoffer niet kent, vraag het dan aan hem/haarzelf, of aan familie of vrienden.
Tijd. Stel vast hoe laat de verschijnselen zijn begonnen. Dat is belangrijk voor de behandeling, bijvoorbeeld bij het besluit om trombolyse toe te passen.
Als u ook maar een van de drie eerste verschijnselen vaststelt, belt u onmiddellijk 112.
U kunt ook eerst de huisarts bellen, maar die zal telefonisch dezelfde FAST-vragen stellen, en het is essentieel dat er met spoed (Fast!) gehandeld wordt. En beter voor niks de ambulance laten komen, dan er de rest van uw leven spijt van hebben dat u niet onmiddellijk doortastend gehandeld hebt.

Spoed met revalidatie
Het is niet alleen belangrijk dat er snel gehandeld wordt bij een beroerte, het is ook belangrijk dat er daarna snel met de revalidatie begonnen wordt, want hoe langer er gewacht wordt, hoe meer kans dat de uitvalsverschijnselen blijvend worden. Daarom hebben ziekenhuizen tegenwoordig gespecialiseerde stroke-units. Stroke is de Engelse term voor beroerte. Op een stroke-unit werken naast een neuroloog, een revalidatie-arts en gespecialiseerde verpleegkundigen, ook een fysiotherapeut en een logopedist die meteen met de patiënt aan de revalidatie beginnen.
Het is voor mensen die een beroerte hebben meegemaakt, heel belangrijk om vanaf het begin trouw hun oefeningen te doen. Als men de moed opgeeft en de spieren niet probeert te gebruiken, worden die alleen maar zwakker en wordt het allemaal nog moeilijker.

Spoed met acupunctuur
Deze zelfde noodzaak om snel te beginnen, geldt ook voor acupunctuur. Wacht niet met acupunctuur tot de revalidatietherapie is afgelopen, maar begin zo snel mogelijk tegelijkertijd met acupunctuur. Acupunctuur kan het revalidatieproces ondersteunen.
In het medisch tijdschrift Topics in Stroke Rehabilitation van juli/augustus 2007 staat een analyse van een aantal gerandomiseerde onderzoeken met controlegroep naar het effect van acupunctuur op het herstel na een beroerte. De conclusie is dat acupunctuur daarbij een effectieve toegevoegde behandeling is.

Wat kan acupunctuur toevoegen?
Het rapport van de Wereldgezondsorganisatie (WHO) over acupunctuur uit de jaren negentig gaf al aan dat acupunctuur heel effectief kan zijn bij de gevolgen van een beroerte, bijvoorbeeld bij parese, gedeeltelijke verlamming. Dit betekent dat men de ledematen nog wel kan bewegen, maar dat bewegingen veel zwakker en minder secuur zijn. Er treedt over het algemeen wel verbetering op na verloop van tijd, maar met acupunctuur is die verbetering duidelijk groter.
Ook bij hemiplegie, eenzijdige verlamming, of die nu veroorzaakt is door een beroerte of door iets anders, een hersenoperatie bijvoorbeeld, is acupunctuur zeer effectief.
Een beroerte kan het taalcentrum in de hersenen beschadigen, waardoor mensen moeite hebben met spreken en/of het begrijpen van wat anderen zeggen. Dit heet afasie. Ook hierbij kan acupunctuur het herstel sterk bevorderen.

In Acupunctueel! nr. 10 van april 2012 zijn beroertes het hoofdonderwerp. Het artikel en de interviews uit dit nummer zijn zeer lezenswaard.