Acupunctuur bij kinderen

Het is een in Nederland vrij algemeen aanvaard idee dat kinderen naalden eng vinden, en dat acupunctuur daarom niet geschikt voor ze is. Is dat echt wel zo, en wat zijn de ervaringen met kinderen en acupunctuur?

In december 2011 is in het medisch tijdschrift Pediatrics een groot vergelijkend onderzoek verschenen naar de veiligheid van acupunctuur bij kinderen. De conclusie hiervan is dat acupunctuur veilig is, mits uitgevoerd door goed-opgeleide acupuncturisten. Veel acupuncturisten geven overigens aan dat ze heel terughoudend zijn met het gebruik van naalden bij jonge kinderen. Er wordt meestal volstaan met acupressuur en massage. Kinderen worden over het algemeen ook maar kort behandeld. Omdat hun bio-energetisch systeem nog niet geheel is gevormd, stroomt hun qi vrij en onbelemmerd. Kleine kinderen reageren daarom ook heel snel op een behandeling. Omdat ze zo klein en bewegelijk zijn, hebben kinderen een tekort aan yin. Ook ontstaat automatisch een teveel aan yang. Door het yin-tekort hebben kinderen snel last van uitdroging en zijn ze gevoelig voor blaasinfecties; door het teveel aan yang neigen ze tot hoge koorts. Het meridiaansysteem is pas rond het zevende/achtste jaar uitontwikkeld, en pas dan mogen volgens sommige klassieke auteurs naalden gebruikt worden die de huid doorboren. In shonishin, een Japanse vorm van acupunctuur speciaal voor kleine kinderen, worden drie soorten stompe naalden gebruikt die de huid niet doorboren. Wanneer kinderen in de puberteit komen, gelden de speciale uitgangspunten voor kinderen niet langer.

Wanneer acupunctuur?

Bij ernstige en acute aandoeningen, ongelukken en levensgevaarlijke ziektes moet u de hulp van de huisarts inroepen of zelfs direct met uw kind naar het ziekenhuis. Maar bij veel voorkomende kinderkwalen en chronische aandoeningen heeft acupunctuur het voordeel dat er geen medicijnen of antibiotica aan te pas komen die het gestel van het kind nog verder ondermijnen en voor vervelende bijwerkingen kunnen zorgen. Men kan hierbij denken aan hoofdpijn; darmproblemen zoals krampjes, diarree en obstipatie; slaapproblemen zoals doorlopend huilen, bedplassen en niet inslapen; en keel-, neus- en oorklachten zoals doorlopend verkouden zijn, astma, bronchitis en oorontsteking.

Integratieve geneeskunde

Het Slotervaart Ziekenhuis in Amsterdam heeft in 2007 als eerste in Nederland een kinderadviespolikliniek integratieve geneeskunde opgezet. Hier probeert men complementaire geneeswijzen, waaronder acupunctuur, met de reguliere geneeskunde samen te laten gaan. Dit is niet alleen ingegeven door het gebleken effect van acupunctuur en het feit dat steeds meer Nederlanders geïnteresseerd zijn in complementaire therapieën, maar ook doordat er steeds meer allochtone ouders naar het ziekenhuis komen met hun kinderen; en zij brengen vaak allerlei inzichten en geneeswijzen uit hun eigen cultuur mee, waar we allemaal van kunnen profiteren.

ADHD

De laatste jaren wordt bij steeds meer kinderen, in meerderheid jongens, de diagnose ADHD gesteld. ADHD — Attention Deficit / Hyperactivity Disorder — is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Deze kinderen krijgen methylfenidaat (Ritalin) voorgeschreven om ze rustiger te maken en hun concentratievermogen te verbeteren. Dit middel heeft ook bijwerkingen zoals slapeloosheid, nervositeit, hoofdpijn, verminderde eetlust en stemmingswisselingen. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt ADHD verklaard door een onrustig shen. Dit heeft te maken met een overmaat aan yang en een tekort aan yin, wat op zich al de gewone toestand is voor kinderen. Kinderen zijn daarom erg gebaat bij een rustige, stabiele omgeving met duidelijke grenzen en regels. Er is slechts weinig vergelijkend onderzoek gedaan naar het resultaat van acupunctuur bij ADHD; toch lijkt het veelbelovend. Bovendien hoeft het een het ander niet uit te sluiten. Combinatie van therapieën lijkt goed te werken; ook van een aangepast dieet zijn goede resultaten gemeten. En als het gebruik van methylfenidaat afgebouwd zou kunnen worden, zou dat heel positief zijn, gezien de bijwerkingen.

Zijn kinderen bang voor naalden?

Het antwoord op deze vraag is natuurlijk hetzelfde als bij volwassenen: sommige wel, andere niet. Bij baby’s, peuters en kleuters geldt dat als de moeder het eng vindt, het kind zeker bang zal worden.

Wat oudere kinderen die al zelfstandiger zijn, zijn zelf in staat het profijt dat ze hebben van de behandeling te laten prevaleren boven het ongemak van de naalden. In de Washington Post van 10 september 2012 staat een interview met een zeventienjarig meisje dat lijdt aan ontsteking van de alvleesklier. Dit is een zeer pijnlijke aandoening, en van het enige medicijn dat werkte tegen de pijn, kreeg ze maagbloedingen. Toen stelde een arts in het ziekenhuis voor om acupunctuur te proberen. Dit bleek de pijn op te heffen. Helaas maar voor korte tijd, maar dat was al genoeg om de naalden graag voor lief te nemen. Tieners van zeventien zitten al op de grens van de volwassenheid, maar ook jongere kinderen zien de voordelen van acupunctuur. In haar scriptie vertelt Jolanda Roelofs het verhaal van de negenjarige Jasper. Hij heeft ADHD en naast zijn medicatie met methylfenidaat, wordt hij ook regelmatig behandeld door een acupuncturist. Jasper zegt het tegen zijn ouders wanneer ‘het weer druk wordt in zijn hoofd’ en vraagt dan wanneer ze weer naar de acupuncturist gaan.

Bronnen

• H.M.T. Wolfhagen-van Dongen, Acupunctuur bij kinderen in de huisartspraktijk, Literatuurstudie met betrekking tot de toepasbaarheid, prevalentie, acceptatie, werkzaamheid en bijwerkingen bij acupunctuurbehandeling van kinderen. Wat kan ik er als huisarts mee? Scriptie NAAV-SNO, 2009.
• Jolanda Roelofs, Acupunctuur bij kinderen met ADHD: kouwe drukte? Scriptie NAAV-SNO, 2011.
• Denise Adams e.a., “The safety of pediatric acupuncture; A systematic review’. In: Pediatrics, Vol. 128, No. 6 December 1, 2011.
• Michael Clifford, ‘Chinese pediatric massage: The subtle medicine’. In: Acupuncture Today November 2002, Vol. 03, Issue 11.
• Soma Glick, ‘Treating children with oriental medicine’. In: Acupuncture Today October 2002, Vol. 03, Issue 10.
• Jeff Silver and Laurie Silver, “Stop treating your pediatric patients like little adults’. In: Acupuncture Today June 2001, Vol. 02, Issue 6.