Acupuncturist aan het woord

Gilles Stoop heeft samen met zijn vrouw Yuhsin Chung een grote acupunctuurpraktijk in Utrecht waar ook nog andere acupuncturisten werken. Daarnaast heeft hij een praktijk in Hoogvliet Rotterdam. Gilles Stoop is lid van de NVA.

Hoe bent u ertoe gekomen u in acupunctuur te verdiepen?
Al op redelijk jonge leeftijd, toen ik veertien of vijftien was, wist ik dat ik iets in de hulpverlening wilde doen. In eerste instantie wilde ik psycholoog worden, maar ik zat niet op het vwo, dus dat was lastig. Later hoorde ik over de natuurgeneeskunde-academie in Hilversum. Nadat ik mijn havodiploma had gehaald, heb ik me daar aangemeld. In het eerste jaar kwam ik in aanraking met de traditionele Chinese geneeskunde en acupunctuur. Dat heeft me daarna nooit meer losgelaten. De hele filosofie eromheen spreekt me erg aan, maar ook de manier van diagnose stellen.
Ik geniet nog dagelijks van de combinatie van enerzijds met je hersenen werken – het uitpuzzelen van wat er met iemand aan de hand is – en anderzijds met je handen werken – het zetten van de naalden – en met mensen bezig zijn. Ik ben nog steeds heel blij dat ik deze keuze gemaakt heb.
Na mijn studie heb ik een half jaar stage gelopen in een ziekenhuis in Chengdu in China. Tijdens mijn opleiding had ik misschien in totaal 150 puntjes geprikt; in China prikte ik dat op een ochtend. Zo heb ik veel ervaring en zelfvertrouwen opgedaan. In Chengdu heb ik ook mijn vrouw ontmoet. Zij komt uit Taiwan. Zij studeerde Chinese geneeskunde en liep in hetzelfde ziekenhuis stage. Het is overigens pas vier jaar later wat geworden tussen ons.
Na terugkomst in Nederland ben ik verder gaan studeren aan de Anglo-Dutch Institute for Oriental Medicine, nu de TCMA (waar ik inmiddels lesgeef), omdat ik vond dat ik nog niet genoeg geleerd had. Ik kon instromen in het tweede jaar. Toen ik klaar was, heb ik me aangemeld bij de NVA, en toen pas, in 1998, ben ik een praktijk begonnen in Utrecht.
In 2000 kon ik een praktijk overnemen in Hoogvliet. Ik werk daar twee dagen in de week en het bevalt me daar heel goed. Hoogvliet is eigenlijk een dorpje onder Rotterdam.
Ik ben afgelopen zomer weer naar China geweest voor bijscholing. Ik heb me onder andere gespecialiseerd in gynaecologie, in vrouwenklachten, zoals de overgang, en mannenklachten, zoals impotentie. Ik zie ook veel mensen met oorsuizen. Dat is zo gegroeid.

Het thema is deze keer de overgang. Behandelt u daarvoor minder vrouwen dan voor onvruchtbaarheid?
Ik behandel zo’n vier à vijf vrouwen per week voor overgangsklachten.
In de Chinese geneeskunde gaan ze van oudsher uit van een cyclus van zeven jaar bij de vrouw. Na twee cyclussen begint de puberteit. Vroeger klopte dat redelijk, nu wat minder, omdat de meeste meisjes al voor hun veertiende in de puberteit komen. Zeven keer zeven is negenenveertig; op die leeftijd begint volgens de Chinezen de overgang. Dat komt nog wel redelijk overeen, want ook nu valt de menopauze gemiddeld tijdens het 51ste levensjaar.
De klachten die wij het meest zien, zijn de bekendste, de opvliegers en de hitteverschijnselen. Daarnaast zien we ook heel veel klachten als hoofdpijn, vermoeidheid, lusteloosheid, angsten, enorme geïrriteerdheid, nervositeit, depressiviteit, slapeloosheid, concentratieproblemen, libido-afname en overmatig transpireren. Die problemen worden niet altijd herkend als overgangsklachten, als ze niet gepaard gaan met de verschijnselen die iedereen kent, zoals opvliegers.
Veel vrouwen die voor vruchtbaarheidsproblemen bij ons komen, zijn bang dat ze al in de overgang zitten als ze het een beetje heet hebben. Dat hoeft niet zo te zijn. Ook mannen kunnen opvliegerachtige klachten hebben. Je bent alleen maar in de overgang als je menstruatie aan het afbouwen is. Dat kan helaas wel eens voor de veertigste verjaardag zijn.
Wat ook bijzonder is, is dat iemand opvliegers kan hebben, terwijl ze het toch koud heeft. Dan heeft ze het even heel heet, en zodra de opvlieger voorbij is, heeft ze het weer koud. Je ziet ook dat vrouwen van die leeftijd meestal een vest dragen. Dat kan je makkelijk aan- en uittrekken.
Sommige vrouwen hebben er ook erg lang last van. Vorige week had ik nog een patiënte van in de zeventig; ze had al twintig jaar niet meer gemenstrueerd, maar ze had nog steeds overgangsklachten, waaronder opvliegers. Daarnaast had ze oorsuizen ontwikkeld, door de hitte die opstijgt naar het hoofd.
Als je er niks aan doet en er aanleg voor hebt, dan kunnen dit soort verschijnselen heel lang duren, soms wel de rest van je leven. Dat geldt overigens slechts voor een kleine minderheid.
Met acupunctuur en Chinese kruiden kun je vrouwen met overgangsklachten echt helpen. Jammer genoeg weten veel mensen dat niet. Dat gaat niet in één keer, je moet het even de kans geven te gaan werken, maar na vier behandelingen wil ik toch wel verbetering zien, zowel voor hen als voor mij. Als acupunctuur na vier, vijf keer helemaal niks gedaan heeft, kunnen we beter stoppen, want je moet mensen geen tijd en geld laten investeren in iets wat op dat moment blijkbaar onvoldoende werkt.
Maar meestal zeggen vrouwen toch dat de frequentie van de opvliegers minder wordt en dat ze ’s nachts kunnen doorslapen. Daar moet je patiënten soms op attenderen, want je merkt het niet wanneer je het niet hebt, want dan mis je het niet, je merkt alleen maar wanneer je het wel hebt. Dan denk je: het gaat helemaal niet goed.
Dat is soms wel eens lastig, want opvliegers gaan soms gepaard met enorme geïrriteerdheid en nervositeit. Dat komt door de hitte, onrust en gejaagdheid die in het lichaam zitten. Soms bellen mensen al na één keer af omdat het niet werkt. Dat is natuurlijk ieders goed recht, maar na één keer kan het nog niet werken. Maar ja, als je je beroerd voelt, ben je snel geneigd iets anders te proberen. Ik doe wel mijn best uit te leggen dat ongeduld en geïrriteerdheid een bijverschijnsel kunnen zijn van de klacht.
Waarom hebben sommige vrouwen zo’n last van de overgang? Vaak zit het in de familie. Als je moeder erg last had van de overgang, loop je het risico dat je hetzelfde krijgt. Je krijgt het mee van je ouders.
In de TCG noemen we dat de Jing, de essentie die je meekrijgt van je ouders. Tijdens je leven kun je die Jing handhaven of opmaken, maar je kunt hem heel moeilijk bijvoeden. Bij iedereen neemt de Jing langzaam af bij het vorderen van de leeftijd. De Jing is ook gerelateerd aan vruchtbaarheid. Volgens de Chinese geneeskunde hebben verouderingsprocessen te maken met het opraken van de Jing. Bij vrouwen raakt de Jing ook op door te veel zwangerschappen. Dat put die energie uit.
Een manier om de Jing versneld op te maken, is door heel ongezond te eten en leven. Het allerextreemste voorbeeld is een drugsverslaafde, maar als je twintig jaar lang een stressvolle baan hebt, slecht eet, te laat naar bed gaat en te weinig slaapt, dan put je de Jing ook uit. Dat kan twee kanten uitgaan.
De Jing is gerelateerd aan de Nier-energie, de belangrijkste energie in het lichaam. Het kan de Nier-Yinkant opgaan, dan krijg je Nier-Yinleegte. Dat zorgt voor hitteklachten. Iemand ziet dan bijvoorbeeld heel rood, en is vaak een beetje mager en onrustig. Het kan ook de Nier-Yangkant op gaan. Iemand die Nier-Yang-leegte heeft, heeft het juist koud. Deze beide klachten kunnen resulteren in opvliegers.
Vooral de Nier-Yin-leegte gaat vaak gepaard met opstijgende hitte, en dat is Lever-Yang. Die stijgt naar je hoofd en zorgt daar voor hitte en klachten zoals opvliegers, duizeligheid en oorsuizen. Dit gaat ook vaak gepaard met Lever-Qi-stagnatie. Qi is energie en die Lever-energie hoort te stromen in het lichaam. Bij stagnatie ontstaat er irritatie, boosheid en hoofdpijn. Dat maakt de overgangsklachten nog vervelender, wat een vrouw ook onprettig kan maken voor haar omgeving.
Ook bij mannen neemt de Jing af en ook bij hen zorgt dat voor verminderd libido en verminderde vruchtbaarheid. Er wordt nog wel steeds sperma aangemaakt, maar minder, en van mindere kwaliteit. Ook mannen hebben een overgang, maar dat is een langzamer proces, dat al voor het vijftigste jaar ingezet wordt. Mannen krijgen bijvoorbeeld last van hun prostaat en andere urogenitale klachten.
Een andere oorzaak van overgangsklachten volgens de TCG is leegte van het bloed van de Chong Mai. Dat is een belangrijke meridiaan die de baarmoeder voedt met bloed, en als die uitgeput raakt, kan dat ook zorgen voor opstijgende Lever-Yang en opvliegers.
Je kunt vaak al beginnen een diagnose te stellen als iemand binnenkomt. Je kijkt naar de kleur van het gezicht, en zelfs wat iemand aan heeft. Als iemand bij koud weer in een T-shirt binnenkomt, of juist in een dikke coltrui, dan zegt dat al wat. Als iemand koude handen heeft, is dat ook een signaal. Uiteraard luister je ook naar wat iemand te vertellen heeft, en je gaat gericht vragen stellen om je diagnose rond te krijgen. Daarna ga je de pols voelen. In het algemeen duidt een snelle pols op een Yin-leegte, en een langzame pols op een Yang-leegte. Daarna kijk je hoe de tong er uitziet. Op de combinatie van die gegevens baseer je dan je behandelplan. Ik gebruik een combinatie van acupunctuur en Chinese kruiden, die nog beter de Yin kunnen voeden en de hitte omlaag kunnen halen.
Het doel van de behandeling is het lichaam aan te zetten tot zelfgenezing. Na een maand of drie zou het lichaam weer in balans moeten zijn. Maar door bepaalde stressvolle gebeurtenissen zou het lichaam weer terug kunnen schieten in de oude klachten. Dan is het zinvol weer even langs te komen. Vaak zijn een paar behandelingen voldoende om de boel dan weer op de rit te krijgen. Het komt zelden voor dat iemand jarenlang komt. Dat komt eigenlijk alleen voor bij chronische ziektes waarbij je alleen de symptomen nog kunt behandelen.

U wilde ook vertellen over vruchtbaarheid en oorsuizen?
Ja, een beetje een rare combinatie. Ik ben vijftien jaar geleden begonnen met een patiënt met oorsuizen en die behandeling heeft goede resultaten geboekt. Dan gaat dat balletje rollen, en ik ben me er verder in gaan verdiepen. Ik zie nu wel zo’n vijftien tot twintig mensen per week met oorsuizen.
Echt wanhopige mensen zie ik niet zo vaak, maar wel mensen die er echt last van hebben en die het lawaai graag zouden verminderen. Het belangrijkste is dat de klacht tot een acceptabel en leefbaar niveau afneemt.
Er is een soort overlapping tussen oorsuizingen en opvliegers in de zin dat de problemen vaak aan de Nier-Yinleegte gerelateerd zijn, en dat het vaak onrustige en gejaagde mensen betreft. Ze kunnen ook aanleg hebben om een burn-out te krijgen, omdat ze een neiging hebben tot perfectionisme.

En vruchtbaarheid?
Toen ik mijn vrouw in 2000 opnieuw ontmoette in Chengdu, was ze zich aan het specialiseren in gynaecologie en ze behandelde veel patiënten die problemen hadden met vruchtbaarheid. Nadat ze in Nederland haar westers medisch toelatingsexamen voor de NVA gedaan had, is ze hier in de praktijk ook met vruchtbaarheidspatiënten begonnen. Daar heeft ze mij ook mee aangestoken. Dat is een soort sneeuwbaleffect geworden, en inmiddels behandelen we heel veel vrouwen en mannen voor vruchtbaarheidsproblemen. Ik heb inmiddels ook al veel nascholingen gedaan op dit gebied.
We begeleiden ook veel IVF-trajecten. We proberen vooral mensen zo rustig mogelijk voor te bereiden om de kans op succes te vergroten. We hebben ook het geluk dat bij ons veel vrouwen komen die het nog op de natuurlijke manier aan het proberen zijn. Je werkt er dan vooral aan om de menstruatie goed te krijgen en de algehele gezondheid te verbeteren.
Er wordt ook regelmatig naar ons doorverwezen door fertiliteitsartsen, verloskundigen en collega’s die elders hun praktijk hebben. Fertiliteitsartsen adviseren niet zo vaak om naar een acupuncturist te gaan, maar als patiënten aangeven dat ze acupunctuur willen proberen, zeggen ze: probeer die dan maar eens.
We behandelen ook mannen voor vruchtbaarheidsproblematiek met Chinese kruiden, maar ze komen helaas minder vaak dan vrouwen. Vrouwen maken eerder gebruik van complementaire geneeswijzen. Vrouwen voelen gemiddeld ook een sterkere kinderwens. We werken ook met vrouwen met herhaalde miskramen en met zwangerschapsproblemen.