Acupuncturist aan het woord

Dokter Veronique Merrell-Keijzer is acupuncturist in Baarn (provincie Utrecht). Zij is lid van de NAAV.

Waarom bent u na uw opleiding geneeskunde acupuncturist geworden?
Acupunctuur is op mijn pad gekomen. Na mijn studie in Leiden was ik in opleiding tot gynaecoloog. Mijn moeder kreeg last van verdikkingen en pijn rondom haar oog. Allerlei specialisten in het ziekenhuis konden er niets mee.
Onze huisarts dokter Cohen vroeg of hij het met acupunctuur mocht proberen. Mijn moeder vond dat goed. Ik vond het geweldig toen dat lukte en zij van haar klachten af was. Sinds 1985 ben ik mij steeds meer op acupunctuur gaan toeleggen en ik heb later zelfs de acupunctuurpraktijk van dokter Cohen overgenomen. Ik heb alle diploma’s van de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging behaald.
Daarna heb ik tien jaar in het Verre Oosten gestudeerd en gepraktiseerd, onder meer in Singapore en China. Ik heb ook het doctoraal examen Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) aan de Universiteit van Hongkong afgelegd. Voor studie en herhalingsoefeningen keer ik regelmatig terug naar Azië, de bakermat van TCM en acupunctuur.
De oosterse geneeskunde werkt met het principe van yin en yang (het passieve en het actieve, het vrouwelijke en het mannelijke, elementen die in een gezond lichaam in evenwicht met elkaar zijn) en met het reguleren van alle organen, die gekoppeld zijn aan de meridianen. Deze meridianen (energiebanen) zorgen, indien in balans, voor een goede doorstroming van de chi (onze energie). Een lichaam dat niet in evenwicht is, kan niet goed functioneren. Vooral met hormonen is dit een zeer precair evenwicht dat erg gauw uit balans is.
Met kruiden en acupunctuur kun je hormoonschommelingen weer naar gezonde proporties terugbrengen. De therapie reguleert de balans in het lichaam. Minstens zo belangrijk als een goede therapie zijn een gezonde levensstijl, voldoende beweging, een verantwoord voedingspatroon en dergelijke. Ook daarmee versterkt men het immuunsysteem en houdt men allergieën en een heleboel andere kwalen op een afstand. In mijn praktijk TOGA geef ik ook advies voor een gezondere levensstijl.

Wat kan acupunctuur betekenen voor vrouwen in de overgang?
Vrouwen kampen vaak met problemen als gevolg van hormonale schommelingen, zoals tijdens de overgang. Wij noemen dat de menopauze, maar correcter is de peri-menopauze.
Dat is de periode die rond de menopauze (de vrouw menstrueert niet meer) bestaat. De peri-menopauze duurt ongeveer tien jaar.
Het is vooral een tijd waarin zich problemen van allerlei aard voordoen: slapeloosheid, vergeetachtigheid, opvliegers, emotionele labiliteit, slapeloosheid, gewrichtsklachten, depressie, moeheid, gewichtstoename. Acupunctuur biedt een heel goede oplossing voor een hormonale disbalans, op welke leeftijd ook.
De oosterse geneeskunde kijkt op een andere manier naar deze overgang dan wij in het Westen. Doordat er minder vrouwelijke hormonen door het lichaam worden aangemaakt, verandert het energieniveau van allerlei organen, bijvoorbeeld de miltenergie (eigenlijk de alvleesklier). De milt doet minder goed zijn werk en daardoor krijg je overgewicht, zorgelijkheid en behoefte aan zoetigheid. Je wordt labiel en kunt je minder goed concentreren. Vrouwen die deze klachten hebben, hebben een milt met een tekort aan yin. Daardoor wordt de maagenergie te yang. Vrouwen die veel last hebben van opvliegers, ‘valse hitte’ zeggen de Chinezen, hebben te veel yang, een exces van de maag. Dit kan weer tot gevolg hebben dat het energieniveau van de nieren daalt of zelfs uitgeput raakt. Die vrouwen komen met klachten als moeheid en depressies. Het energieniveau van de nieren beïnvloedt weer het energieniveau van de blaas. Dat kan slapeloosheid geven.
Voor mij als acupuncturist is het bij dergelijke klachten direct duidelijk: ik moet de energiebanen van de nier, blaas, milt en maag behandelen. Die behandeling vul ik vaak aan met het gebruik van Chinese kruiden.

Wat kunnen Chinese kruiden bijdragen?
Naast acupunctuur werk ik veel met traditionele Chinese kruiden. Die bestel ik bij speciale leveranciers. Al honderden jaren is de werking van die kruiden beproefd door de Chinezen. Binnen de NAAV ben ik een van de weinigen die een speciale driejarige opleiding in Hong Kong heeft gevolgd over die kruiden in combinatie met acupunctuur.
De Chinese geneeskunde werkt sowieso veel met de juiste voeding en kruiden. Vrouwen in de overgang hebben volgens de Chinezen een ‘tekort aan bloed’, een soort bloedarmoede. Daarom hebben zij baat bij de wortel van de donggui-plant. Daarin zit onder meer een plantaardige vrouwelijk hormoon, een fyto-oestrogeen. In China krijgen vrouwen die net bevallen zijn, veel eten waarin de donggui-wortel wordt verwerkt. Ik adviseer donggui samen met een aantal andere ingrediënten voor vrouwen in de overgang.
In de westerse geneeskunde wordt er soms voor gekozen vrouwen in de overgang synthetische hormonen te geven, met Hormone Replacement Therapy (HRT). HRT is het toedienen van hormonen wanneer de ovaria (eierstokken) hun hormoonproductie staken. HRT vermindert de klachten die peri-menopauzale vrouwen krijgen. Maar de toediening van synthetische hormonen kan bijverschijnselen oproepen. Eerder werd aangenomen dat de kans op borstkanker na vijf jaar hormoonvervangingstherapie exponentieel toeneemt. Inmiddels is duidelijk dat het vergrote risico zich al veel eerder voordoet, vooral wanneer aan de oestrogenen (de gebruikelijke hormonen bij deze therapie) ook progestageen wordt toegevoegd, zoals tegenwoordig gebruikelijk. Volgens de richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap worden hormoonpillen tegenwoordig hooguit een jaar lang voorgeschreven. Ook is gebleken, dat HRT ─ in tegenstelling tot wat eerder werd aangenomen ─ niet werkzaam is tegen hart- en vaatziekten.
Ik zou er zelf nooit voor kiezen, en voor vele vrouwen in de overgangsleeftijd zijn genoemde risico’s derhalve een reden om af te zien van, of te stoppen met HRT. Natuurlijke Chinese kruiden, en acupunctuur, zijn voor hen een goed alternatief.

Kan acupunctuur ook helpen tijdens klachten in de puberteit?
Jazeker. Ook de puberteit is een periode van hormonale disbalans. In de ontwikkeling tot vrouw kunnen jonge meisjes door hormoonschommelingen menstruele en huidproblemen krijgen, zoals acne. Sommige jonge meisjes kunnen drie dagen niet naar school vanwege de buikpijn. Hun al de pil voorschrijven is helemaal niet nodig. Vorig jaar heb ik een aantal dertien- en veertienjarige meisjes goed geholpen. De meesten zelfs alleen met kruiden, een enkele in combinatie met acupunctuur. De menstruatie wordt regelmatiger en minder pijnlijk. Ook de acne wordt aangepakt.
Onze hormonenhuishouding wordt gereguleerd door de hypofyse, een klier ter grootte van een flinke erwt die zich onder de hersenen bevindt.
Via precursor-stoffen regelt de hypofyse de aanmaak van hormonen elders in het lichaam, bijvoorbeeld in de eierstokken en de bijnierschors. Stress kan de hormonenhuishouding ontregelen doordat er veel van het stresshormoon corticosteroïde door het lichaam gaat.
De hypofyse raakt daarvan in de war. Corticosteroïden worden door de bijnier aangemaakt.
Een overmaat aan natuurlijke corticosteroïden kan van invloed zijn op de ovaria (eierstokken) waardoor ook de vrouwelijke hormonen ontregeld raken. Een van de gevolgen daarvan kan ‘onverklaarbare’ onvruchtbaarheid zijn. Ook het premenstrueel syndroom (PMS) is een goed voorbeeld van schommelende hormoonspiegels.
Zoals gezegd: Met kruiden en acupunctuur kan men die hormoonschommelingen weer naar gezonde proporties terugbrengen. Bepaalde Chinese kruiden en acupunctuur kunnen veel klachten van vrouwen eenvoudig wegnemen.