Interview met Joop Schaafsma, acupunturist

We spraken acupuncturist Joop Schaafsma iets meer dan tien jaar geleden voor een interview in dit blad. Wat is er de afgelopen jaren veranderd, welke ervaringen heeft hij in zijn praktijk opgedaan en hoe ziet hij de toekomst? We vroegen het terwijl hij samen met zijn vrouw van een welverdiende vakantie in het zuiden des lands genoot.

In Acupunctueel! nummer 6 (2010) plaatsten wij het artikel over een van de trouwste fans van de NPVA en dit tijdschrift in het bijzonder. Hij begon een Shiatsupraktijk in zijn garage en bouwde in acht jaar tijd een volwaardig acupunctuurcentrum op. Met vestigingen in Ursum en Alkmaar breidde hij samen met zijn vrouw, die de administratie bestiert, de activiteiten uit. Twaalf jaar reed hij heen en weer van zijn woonplaats Callantsoog naar Ursem, 42 kilometer verderop. Totdat een cliënt op een dag aan hem vroeg: ‘Joop, waarom ga je het niet wat rustiger aan doen? Een beetje minder werken, zodat je wat vaker met je vrouw kunt gaan fietsen’. Die vraag bleek niet aan dovemans oren gesteld, ook al duurde het nog twee jaar voordat Schaafsma het daadwerkelijk iets rustiger aan ging doen. ‘Ik word binnenkort 65’, vertelt de bijna-pensionado, ‘dus een beetje minder werken mag wel. Ik werk nu drie dagen per week, plus nog een paar avonden.’ De extra vrije tijd werd al snel ingevuld met oppassen op de kleinkinderen en extra ritjes op de fiets. ‘Ach, mijn werk is eigenlijk mijn hobby. Ik vind het nog steeds leuk om te doen, om mensen te helpen. Natuurlijk is het fijn als dat gewaardeerd wordt. Als respons op een cliëntenenquête krijg ik te horen: “je moet tot je pensioen doorgaan, en liefst langer!”, en “wij willen dat je blijft”. Dus ik ga voorlopig nog door, hoor’, antwoordt hij lachend.

Met liefde

Zijn huidige praktijk in Callantsoog is met zorg verbouwd en ruim van opzet. Hij noemt het in alle bescheidenheid ‘een mooi pand dat helemaal op orde is.’ De vestigingen in Ursem en Alkmaar heeft hij inmiddels overgedragen aan een collega. Al die jaren volgde hij zoals hij het noemt ‘De weg van mededogen en geest’, een omschrijving die voortkomt uit een zachte Shiatsu-benadering. ‘Met hart en ziel’ vat de Schaafsma-werkwijze mooi samen: ‘Ik doe het nog steeds met liefde’.
Hij neemt zijn liefdevolle werk heel serieus en vindt het nog steeds wonderlijk hoe de Chinezen de acupunctuur in kaart hebben gebracht. ‘Ik sta er nog elke keer van te kijken, hoe de energiebanen, de meridianen werken. Ik ben blij dat ik het mag doen.’ Dat leidt soms tot bijzondere behandelomstandigheden. De echtgenoot van een cliënte kwam na een hersenbloeding in het ziekenhuis terecht. ‘Joop, kan jij nog iets voor hem betekenen?’, vroeg ze. ‘Ik antwoordde dat ik schedelacupunctuur kon toepassen, maar was niet van plan om dat onder een “vreemd dak”, in het ziekenhuis, te doen.’ De bezorgde vrouw bevestigde dat dat geen probleem was. Pas nadat de assistente van de behandelend neuroloog hem verzekerde dat hij van harte welkom was, pakte hij zijn spullen om de man in het ziekenhuis te helpen, met succes. Schaafsma heeft meerdere verhalen waarbij verwijzingen vanuit de reguliere zorg hun weg naar hem vinden. ‘Ik vind het belangrijk dat je als acupuncturist een goede band hebt met de reguliere sector. Zo draag je de acupunctuur uit in de westerse geneeskunde.’

Doorzettingsvermogen

Dat het soms ook flink tegen kan zitten, ervoer Schaafsma eind 2020 toen hij een fietsongeluk kreeg, waarbij hij zijn rechterarm op vier plaatsen brak. ‘Met mijn 1.96 meter ben ik op mijn arm gevallen. Het zijn hele vervelende breuken, alles zit nu met platen vast. Ik kan mijn arm niet meer optillen omdat mijn supraspinatus, zeg maar mijn schouderspier, niet goed functioneert. Het toeval wil dat een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in schouders en die eerst cliënten naar mij doorverwees, mij nu zelf behandelt.’ Met de nodige inspanning kan de gedreven acupuncturist nog steeds zijn vak uitoefenen. Om dat te kunnen, traint hij zijn spieren uitgebreid en onder begeleiding, zodat andere spieren het ‘zware werk’ over kunnen nemen.
Aan doorzettingsvermogen en strijdlust ontbreekt het Schaafsma niet. Vorig jaar belde de lokale krant hem om te vragen hoe hij omging met de coronacrisis en de lockdowns. ‘Ik zat niet te wachten om in de krant te komen, maar ik heb ze verteld dat ik mij behoorlijk gepikeerd voelde dat ik als acupuncturist mijn praktijk niet mocht openen, terwijl de fysiotherapeut wel gewoon door mocht. Dat mocht wel eens in de krant gezegd worden. En het gebeurde ook, want ze vonden het toch wel een interessant verhaal. Tsja, ik ben een enthousiasteling over mijn verhaal hè’, merkt hij bescheiden op.

Grenzen

Er zijn wel grenzen aan de acupunctuur, vindt Schaafsma. ‘Sommigen denken misschien dat ze alles met acupunctuur kunnen oplossen, maar ik denk dat we tot een bepaalde hoogte iets kunnen doen. Serieus zijn in mijn vak betekent: weten wat ik wel en wat ik niet kan behandelen. Goed afbakenen, dan krijg je ook binnen het reguliere meer voet aan de grond.’
Over grenzen gesproken: hij merkt op dat hij het jammer vindt dat de diverse beroepsverenigingen zich zo scheiden van elkaar. Schaafsma is lid van beroepsvereniging Zhong, maar hij kijkt vooral naar de kracht van het gezamenlijke. ‘We zijn allemaal acupuncturist, en ik begrijp dat het lastig is om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, maar het zou helpen als we op bepaalde thema’s één blok kunnen vormen. Dat is uiteindelijk ook beter voor de patiënt.

Door Brian de Mello