In gesprek met de NAAV voorzitter: Rubin Einhorn

Rubin Einhorn is gepensioneerd huisarts. Hij is de voorzitter van de NAAV, de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging. Hij werkt als acupunctuurarts en homeopathisch arts in Den Haag.

Wat is het standpunt van de NAAV over de rol van acupunctuur in de zorg?
We denken dat er een belangrijke rol in de gezondheidszorg is weggelegd voor de acupunctuur. Het belang van de acupunctuur wordt helaas nog steeds niet erkend door de reguliere geneeskunde. Dat je met acupunctuur op een iets andere manier tegen de problemen aankijkt, is op zich al een belangrijke bijdrage.
Zoals u weet, moeten we onze patiënten de laatste twee jaar 21 procent meer berekenen voor een consult vanwege de BTW-heffing, terwijl de vergoedingen van de zorgverzekeraars eerder omlaag dan omhoog zijn gegaan. Dat is een behoorlijke rem op de toegankelijkheid van acupunctuur. Acupunctuur zou gewoon in de basisverzekering moeten zitten.
Ik was een van de eersten in Nederland die begon met acupunctuur. Ik zat in 1973 in de eerste cursus van de NAAV. In mijn eerste praktijk in Noord-Holland hield ik rond 1975 een lezing voor huisartsen en specialisten in Hoorn. Na afloop kwam er een chirurg op me af die enthousiast vertelde dat een vriend van hem ook acupunctuur deed. Die vriend was een echte specialist, zei hij, niet een psychiater of zoiets. Toen dacht ik: als de psychiatrie nog niet als specialisme aanvaard wordt, dan hebben wij acupuncturisten nog een heel lange weg te gaan.
In een aantal landen, zoals Duitsland en Zwitserland, wordt acupunctuur gewoon door de zorgverzekering vergoed.

Waarom is dat hier niet zo?
Ik denk dat de VtdK (Vereniging tegen de Kwakzalverij) daar een belangrijk aandeel in heeft. Die heeft een sterke lobby onder parlementariërs en leden van de regering. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft gezegd dat ze misselijk wordt wanneer ze ziet dat in een apotheek homeopathische middelen verkocht worden. Haar mening over acupunctuur zal daar waarschijnlijk niet van afwijken.
Er zijn natuurlijk ook positieve ontwikkelingen. Er is inmiddels veel literatuur over de werkzaamheid van acupunctuur, maar op het moment dat je met zo’n publicatie komt, roept de VtdK zonder enige onderbouwing dat het onderzoek niet deugt.
In 2008 is er in het British Medical Journal een positief artikel verschenen over de werkzaamheid van acupunctuur bij IVF-behandelingen. Het BMJ is een van de top vijf medische tijdschriften in de wereld. Om daar een artikel in gepubliceerd te krijgen, moet het echt aan alle wetenschappelijke eisen voldoen, en voor een artikel over acupunctuur zullen de eisen nog veel strenger zijn geweest.
Het artikel beschreef een onderzoek naar het effect van acupunctuur bij IVF, waaruit bleek dat IVF met acupunctuur significant vaker tot zwangerschap leidde. Renckens, die toen voorzitter was van de VtdK, heeft daarop een ingezonden brief naar het BMJ gestuurd dat de achtergrond van acupunctuur zo bizar is, dat het niet kan werken.
Als fan van Marten Toonder moet ik dan altijd denken aan professor Prlwytzkofsky, mit einer Z in der Mitte, uit de Bommelstrips. Hij zegt: ‘Wenn man der fenomeen nicht erklären kan, existiert der fenomeen nicht.’ Daar moeten wij dus tegen opboksen.
Een van onze problemen is dat wij bijna geen fondsen hebben. De gewone geneeskunde wordt voor een groot deel gesponsord door de farmaceutische industrie, die absoluut niet geïnteresseerd is in acupunctuur. We zouden het moeten hebben van regeringsfondsen om onderzoek naar acupunctuur te sponsoren, of het zelf financieren.

De NPVA stelt altijd dat er op zorgkosten bespaard zou kunnen worden als er meer gebruik  gemaakt  zou worden van  acupunctuur.
Er is inderdaad onderzoek geweest, bijvoorbeeld in Brabant, dat huisartsen die CAM-methodieken gebruiken, complementaire en alternatieve geneeswijzen, aanzienlijk goedkoper zijn dan regulier werkende huisartsen. Maar ook daar wordt weinig aandacht aan besteed.

U zei net dat de vergoedingen van de zorgverzekeraars voor acupunctuur omlaag gaan. Is dat per jaar of per consult?
Beide. We gaan als beroepsvereniging ook met verzekeraars in gesprek. Een van de argumenten die ik hoorde voor die verlagingen was: de ervaring leert dat de mensen die zich ergens voor verzekeren, daar ook gebruik van maken.
Het is tegenwoordig inderdaad zo dat je je extra kunt verzekeren, als je voorziet dat je op een bepaald vlak kosten gaat maken. Vroeger was dat niet. Men zei altijd: je kunt een brandend huis niet verzekeren. Nu kun je per jaar beslissen of je je aanvullend verzekert. Aan de andere kan kunnen de verzekeraars je weigeren voor een aanvullende verzekering. We gaan steeds meer de Amerikaanse kant op met de gezondheidszorg. Het wordt er niet socialer op.
Ik werk nog als huisarts-waarnemer. Een van de praktijken waar ik waarneem, is in een achterstandswijk met vrij veel allochtone patiënten. Mensen gaan daar vaak niet naar een specialist als je ze verwijst, omdat ze het eigen risico niet kunnen betalen. Het is een heel trieste zaak dat het zo ver is gekomen. We waren een van de landen met de beste gezondheidszorg ter wereld, maar daar is weinig van over. Van de solidariteit merk je weinig meer. Ik geloof niet dat het nieuwe zorgstelsel een verbetering is. Het is volgens mij ook niet goedkoper en transparanter geworden, wat de bedoeling was.
Nogmaals, ik denk dat acupunctuur al een heel belangrijke bijdrage levert aan de gezondheidszorg, en die bijdrage zou nog groter kunnen worden als de toegankelijkheid verbeterd werd.

Nog afgezien van het financiële aspect, is er voor veel mensen toch wel een drempel om naar een acupuncturist te gaan. Adviseren huisartsen of specialisten patiënten ook om naar een acupuncturist te gaan?
Natuurlijk wel. Toen ik nog huisarts was, kreeg ik van collega’s uit mijn groep regelmatig patiënten toegestuurd voor acupunctuur. Dat gebeurt trouwens nog steeds. Maar het is inderdaad zo dat men er bekend mee moet zijn. Het is triest dat er in de artsenopleiding te weinig besteed wordt aan andere geneeswijzen dan de reguliere.
Als huisartsopleider heb ik op het huisartseninstituut van het Leids Universitair Medisch Centrum verschillende malen voorgesteld om een leerprogramma op te stellen over niet-reguliere geneeswijzen, maar daar is men nooit op ingegaan. Als er al aandacht aan wordt besteed, is het incidenteel.
Uiteindelijk kun je er niet omheen dat een groot percentage van de Nederlandse bevolking gebruik maakt van acupunctuur en CAM-methodieken (Complementaire en Alternatieve Geneeswijzen). Daarom zou je in ieder geval huisartsen in hun opleiding moeten vertellen wat er aan CAM is en wat het inhoudt. En dat mag wat mij betreft op een heel neutrale manier, waarbij je de werkzaamheid in het midden laat. Jaren geleden werden we gesponsord door een Duitse firma om een cursus te geven over de ooracupunctuurtechnieken volgens Nogier. Toen hebben we alle artsen in Nederland aangeschreven dat we die cursus gingen geven. Daar hebben we vrij veel positieve reacties op gekregen, maar ook een heleboel negatieve, dat we kwakzalvers waren, enzovoorts. Er kwam een hoop vuil over ons heen.
Mijn ervaring is dat collega’s pas doorverwijzen als patiënten aan ze vragen: zou acupunctuur iets zijn? Artsen die mij kennen, verwijzen dan vaak naar mij. Soms bellen collega’s met een bredere blik wel eens op, om te vragen of ik iets kan met een patiënt met een bepaald probleem. Maar dat zijn uitzonderingen. Het gros van de patiënten komt zelf, op eigen initiatief.

U bent al bijna veertig jaar acupuncturist. Ziet u positieve ontwikkelingen in die tijd?
In ieder geval zijn er veel meer acupuncturisten in Nederland. Het is nu ook veel breder, er zijn meer mogelijkheden.
In 2010 heeft de NAAV samen met de NVA en de Zhong het wereldcongres over Chinese geneeskunde georganiseerd in Den Haag. De toen al demissionaire minister van Volksgezondheid Ab Klink was daar ook bij aanwezig. Dat was weliswaar omdat er een grote en belangrijke Chinese delegatie aanwezig was, maar hij is gekomen, hoe hij er verder ook over dacht. Hij was overigens bijzonder vriendelijk.

Werkt de NAAV nog samen met beoefenaren van andere soorten CAM-geneeswijzen?
We werken vrij nauw samen met de AVIG, de Artsenvereniging voor Integrale Gezondheidszorg. De AVIG is een nieuwe vereniging voor artsen, tandartsen, huisartsen en specialisten die zich verdiept hebben in vakrichtingen als homeopathische geneeskunde, natuurgeneeskunde, biofysische geneeskunde en neuraal- en regulatietherapie. Ze hebben ook een kleine werkgroep acupunctuur.
Het huidige bestuur van de NAAV heeft voor deze samenwerking gekozen omdat wij dreigen onze BIG-registratie te verliezen. Er komt een herregistratie waarbij je moet aantonen dat je minimaal een aantal uren per week regulier werkt.
Wij zijn van mening dat een acupunctuurconsult voor zeventig tot tachtig procent uit regulier werk bestaat, zoals lichamelijk onderzoek en het opnemen van de ziektegeschiedenis. Alleen de behandeling is anders dan bij andere artsen. Maar dat wordt niet geaccepteerd. Men zegt dat als een patiënt komt voor acupunctuur, hele consult geldt als niet-regulier. Ik ben al wat ouder, maar voor heel veel jongere collega’s die alleen als acupuncturist werken, is dat een heel groot probleem. Ze dreigen hun titel te verliezen. We zijn daar juridisch mee bezig.
Ons lid Toine Korthout is mede namens ons een proces begonnen tegen de BTW-heffing, en is door de rechter in het gelijk gesteld. Maar de belastingdienst is daar helaas tegen in beroep gegaan. Het probleem is ook dat we allemaal kleine verenigingen zijn, en dat dit soort procedures handenvol geld kost.
Voor ons is het een heel negatieve ontwikkeling dat men ons ook onze artsentitel wil afnemen. Hetzelfde geldt voor NVA-leden.
Voor de patiënt is het natuurlijk het vervelendst dat hij door de BTW-heffing een veel hogere rekening krijgt.

Is er nog iets wat u onze lezer wilt vertellen?
Als er patiëntenverenigingen zijn die geïnteresseerd zijn in de mogelijkheden van acupunctuur, dan stellen we graag mensen beschikbaar om een verhaal te komen vertellen.
Ik heb zelf bijvoorbeeld een lezing gehouden voor de Vereniging voor Multiple Sclerose. Je moet je bij multiple sclerose niet al te veel voorstellen van het effect van acupunctuur, maar die mensen waren erg geïnteresseerd. We komen sowieso, als er mensen geïnteresseerd zijn.
Het is jammer dat acupunctuur zo in de verdomhoek zit. Acupunctuur zou het niet duizenden jaren hebben uitgehouden als het niet werkte. Het is ook prima te combineren met moderne geneeskunde. Het zou heel dom zijn om de reguliere geneeskunde helemaal terzijde te schuiven. Die heeft veel voordelen bij veel ziektes. Maar vooral bij de chronische ziektes kun je met de alternatieve geneeswijzen, en zeker met acupunctuur, veel meer bereiken dan met de reguliere.