Acupunctuur bij kanker

Tietsia Binnema is acupuncturist en heeft een praktijk in Sneek. Ze is lid van de Zhong.

In 2011 ben ik Freugde acupunctuur en voeding gestart in Sneek naast het werk als verpleegkundige op de afdeling chirurgie in het ziekenhuis in Sneek.
Tijdens de opleiding tot acupuncturist heb ik mij verdiept in kanker en acupunctuur. In 2009 had ik in mijn eigen omgeving veel te maken met kanker en daardoor werd mijn interesse gewekt in dit onderwerp. De vraag die ik wilde beantwoorden was of het mogelijk kan zijn om met acupunctuur iets te doen aan de klachten die ontstaan door kanker of die ontstaan door de verschillende behandelingen zoals chemotherapie, radiotherapie en hormoontherapie. Vanuit mijn werk in het ziekenhuis heb ik ook veel ervaring met oncologie en oncologie patiënten.

Ter ondersteuning bij mensen met kanker kan acupunctuur ingezet worden. Nadat de diagnose kanker is gesteld volgt vaak een lang traject van operatie, chemotherapie, hormoontherapie en/of radiotherapie. Met behulp van acupunctuur kunnen de bijwerkingen die ontstaan door deze behandelingen voorkomen en/of verminderd worden. Ook als deze klachten al langere tijd aanwezig zijn.

Bij een operatie, chemotherapie, radiotherapie of hormoontherapie moeten lichaam en geest sterk genoeg zijn om dit te aan te kunnen. Om in een zo goed mogelijke conditie een operatie te ondergaan is het goed om al voor de operatie met acupunctuur te beginnen, dit geeft vaak de beste resultaten. Dit geldt ook voor de start van de chemotherapie, radiotherapie of hormoontherapie. Door voorafgaand aan de behandeling te starten met acupunctuur kunnen bijwerkingen worden voorkomen of minder hevig optreden. Maar ook tijdens of na afloop van een therapie kan acupunctuur verbetering geven van de klachten.

Acupunctuur beïnvloedt de behandeling niet
Acupunctuur kan naast chemotherapie, radiotherapie en/of hormoontherapie gegeven worden. Acupunctuur heeft geen negatieve invloed op de werking van deze therapieën en werkt zeer goed als aanvullende behandeling of ter ondersteuning van de reguliere behandelmethode.
Ik adviseer mensen wel om aan de behandelend oncoloog of oncologie-verpleegkundige aan te geven dat er naast de reguliere behandelingen ook acupunctuurbehandelingen gegeven worden.


Klachten en acupunctuur

Pijn
Bij pijn werkt acupunctuur goed. Het algemene principe dat in de Chinese geneeswijze gebruikt wordt als verklaring voor pijn is: tong ze bu tong, bu tong ze tong.
Als er een vrije stroom is dan is er geen pijn, wanneer de vrije stroom geblokkeerd raakt is er pijn. Deze uitspraak geldt voor alle soorten pijn ongeacht de oorzaak. Met acupunctuur en zo nodig moxa en/of cupping worden goede resultaten behaald bij pijnbestrijding.

Misselijkheid en overgeven
Misselijkheid en overgeven zijn veel voorkomende bijwerkingen bij chemotherapie en worden gezien als een van de meest belastende bijwerkingen. Het voorkomen hiervan heeft dan ook een belangrijk effect op de kwaliteit van leven en de motivatie om alle chemotherapiebehandelingen te volbrengen. Een slechte eetlust of verminderde eetlust komt veel voor bij chemotherapie. Zowel bij misselijkheid, overgeven als een verminderde eetlust zijn goede resultaten te bereiken met acupunctuur. Zelf geef ik naast de acupunctuur ook een persoonlijk voedingsadvies.

Immuunsysteem
Het verbeteren van het immuunsysteem is erg belangrijk. Er wordt gekeken naar onder andere de energie van de longen, milt en nieren omdat deze organen volgens de Chinese geneeswijze gezamenlijk zorgen voor een goed immuunsysteem.

Opvliegers
Er zijn verschillende hormoontherapieën die als bijwerking opvliegers hebben. Variërend van ’s ochtends vroeg, overdag of ’s nachts (nachtzweten). Acupunctuur helpt om deze opvliegers te verminderen of weg te nemen.
Slaapproblemen
Bij problemen met het slapen wordt gekeken naar inslapen of doorslapen omdat dit een verschillende behandeling vereist. Slapeloosheid kan komen door verschillende emoties zoals zorgen, angst of woede. Met acupunctuur kan je deze emoties balanceren. Het kan zijn dat er hierbij een verandering in voeding nodig is.

Gewicht
In de praktijk zie ik mensen die te maken hebben met gewichtstoename of juist gewichtsafname. Er wordt dan vooral gekeken naar het voedingspatroon dat iemand heeft. Vaak kan door een verandering in de voeding, naast de acupunctuurbehandeling, iemand weer op het juiste gewicht komen. Er wordt geen dieet voorgeschreven maar voedingsadvies, gebaseerd op de Chinese geneeswijze, voor het veranderen van het eetpatroon.

Spijsvertering
Spijsverteringsklachten zoals bovengenoemde misselijkheidsklachten maar ook diarree of obstipatie komen veel voor. Naast de acupunctuurbehandeling is ook hier het juiste voedingsadvies erg belangrijk.
Psychisch en emotioneel
Veel patiënten kampen met psychische en emotionele problemen. Je kan dan denken aan depressie en angst die zijn ontstaan toen er kanker werd geconstateerd. Of depressie en angst die pas later zijn ontstaan als alle behandelingen achter de rug zijn en je weer op adem kunt komen. Dit is vaak het moment waarop iemand zich realiseert wat er gebeurt is. Zo kan de angst ontstaan om bijvoorbeeld weer ziek te worden en diep in je systeem gaan zitten en je leven beïnvloeden.
Omdat ik van zeer dichtbij heb meegemaakt wat kanker met iemand doet begrijp ik wat deze ziekte emotioneel met zich meebrengt voor de patiënt en met zijn of haar naasten.

Zenuwpijn/neuropathie
Mensen met neuropathie komen veel in de praktijk. Neuropathie ontstaat door een beschadiging aan de zenuwuiteinden veroorzaakt door de verschillende soorten chemotherapieën.
Bij neuropathie zijn er verschijnselen van gevoelloosheid of tintelingen van de handen en voeten. Soms een pijnlijk gevoel, het gevoel alsof je op watten loopt, pijnreactie op onschuldige prikkels zoals koude of een lichte aanraking, gevoelloosheid van de ledematen en zwakte.
Bij deze klachten werkt abdominale acupunctuur (acupunctuur alleen op de buik) goed. Bijkomend voordeel van deze acupunctuur is dat er niet in de arm/hand geprikt hoeft te worden en dit is vooral prettig bij mannen of vrouwen die de lymfeklieren uit hun oksel kwijt zijn en hierdoor niet meer in een bepaalde arm geprikt mogen worden.

Vermoeidheid
Bijna iedereen die in mijn praktijk komt en te maken heeft (gehad) met kanker heeft last van vermoeidheidsklachten. De verschillende therapieën of een operatie tast je energieniveau aan en het kan erg lang duren voor de energie weer terugkomt. Het Qi (energie) en Bloed worden aangetast en door een tekort hieraan ontstaat er een gevoel van vermoeidheid en lusteloosheid naast andere klachten zoals bijvoorbeeld duizeligheid, kortademigheid, krampen en dunne ontlasting.
Veel mensen ervaren de vermoeidheid juist tijdens chemotherapie en radiotherapie. Ook nadat de therapie beëindigd is, blijft de vermoeidheid vaak lang bestaan. Met acupunctuur kan deze vermoeidheid behandeld worden door het herstellen van de balans. Hierdoor vermindert de vermoeidheid waardoor er meer energie komt. Op deze manier zijn de nog komende chemokuren beter te verdragen. Ook vermoeidheid die na de therapie nog aanwezig is kan je met acupunctuur, moxa en cupping behandelen. Vooral abdominale acupunctuur (buikacupunctuur) werkt goed bij vermoeidheidsklachten.

“Een goede arts geeft primair aanwijzingen ten aanzien van dieet en leefwijze. Kruiden en acupunctuur worden alleen toegediend als deze aanwijzingen onvoldoende effect hebben.” Sun Simiao

Bij vermoeidheidsklachten kan je zelf veel doen door goede voeding tot je te nemen. Wat goed voor je is hangt af van de klachten die je hebt, er is dus niet een standaard voedingspatroon wat elke patiënt met kanker kan gebruiken.
Het geven van een voedingsadvies is erg belangrijk. Om ervoor te zorgen dat het lichaam in balans komt wordt er ook altijd naar de voeding gevraagd tijdens het intakegesprek. Ook na de behandelingen kan voeding voor een vermindering van klachten zorgen en voor opbouw van energie.
Vaak hoor ik in de praktijk mensen vertellen dat ze erg gezond eten door als ontbijt yoghurt met muesli te nemen of een smoothie met rauwe groente. Bij de meeste mensen die kanker hebben of herstellende zijn is de werking van de Milt aangetast. En juist de Milt zorgt ervoor (samen met de Maag) dat het eten goed verteerd wordt en er Qi (energie) en Bloed van gemaakt wordt zodat je over voldoende energie beschikt. Als je eten tot je neemt dat moeilijk te verteren is dan lukt het de verzwakte Milt niet om het eten op een juiste manier te verwerken en zullen de vermoeidheidsklachten blijven bestaan of erger worden. Daarnaast kan er ook diarree ontstaan of andere spijsverteringsproblemen.
Yoghurt is slijmvormend (moeilijk te verteren) en koud (je haalt het net voor je het eet uit de koelkast) en als er dan nog muesli door heen gaat (rauwe granen die moeilijk te verteren zijn) en dit als ontbijt neemt dan krijg je geen energie maar neemt het ontbijt energie van je weg. In tijden van gezondheid is dit geen goed ontbijt maar bij ziekte of herstellende van een ziekte is dit absoluut geen goed ontbijt.
Koud en rauw eten vraagt teveel energie van je lichaam. Als men vroeger ziek was kreeg men niet voor niets kippensoep. Het is warm, voedzaam (kip voedt je Bloed) en het is (gedeeltelijk) voor verteerd in de pan op het vuur. De kruiden die er in zitten zoals peterselie helpen bij een goede vertering. Beginnen met kippensoep in de ochtend is een prima keuze. Of een andere soep, peulvruchten met groenten of een pap van granen.
Het voedingsadvies is altijd een individueel advies.
Er zijn wel algemene adviezen zoals soep, groene groente, granen en peulvruchten die goed zijn om in te nemen bij kanker of bij de gevolgen van kanker. Producten zoals suiker, bewerkte voeding, ijskoud eten en drinken is sterk af te raden. Maar iemand met hitte klachten zoals zweten en opvliegers heeft andere voeding nodig dan iemand die altijd koud is.
Chinese geneeswijze handhaaft dat tijdens herstel van ziekte het volgende belangrijk is:

• Vermijd angst, piekeren, depressiviteit en woede
• Strijd om te overleven, blijf optimistisch en vermijd spanning
• Leef in een vredige omgeving
• Zorg voor een regelmatig dagpatroon
• Beoefen qi gong en andere ontspannende sporten
• Besteed aandacht aan voeding en vermijd voeding die niet bij u past.

In de praktijk merk ik dat mensen zich steeds meer verdiepen in hun eigen ziekteproces en dat ze zelf actief meedenken met de behandelend arts. Ook zijn er de laatste tijd veel mensen die gebruik maken van wietolie tijdens hun behandeling tegen kanker of daarna.
Er zijn veel patiënten die aangeven, dat het jammer is dat er geen samenwerking is tussen de westerse en complementaire geneeskunde omdat veel mensen baat hebben bij de complementaire therapie. Had ik dit maar eerder geweten hoor ik vaak. Mijn wens is dan ook dat we in de toekomst veel meer samenwerken zodat je, wanneer je kanker hebt, de beste behandeling krijgt, een combinatie van reguliere zorg en complementaire zorg.